2.1.14
t=10վ I=q/t
q=2կլ I=2կլ/10վժ0.2Ա
I=?

2.1.15

2.1.16
t=10ր   I =q/t=360Կլ/(10*60)=360/600=0.6Ա
q=360Կլ

2.1.17

2.1.18.
I=10Ա | q=I*t=10*10=100Կլ
t=10վ |

Հաղորդիչներում լիցքավորված մասնիկները՝ մետաղներում էլեկտրոնները, էլեկտրոլիտներում` իոնները, կարող են ազատորեն տեղափոխվել մարմնի մի մասից մյուսը: Այդ լիցքավորված մասնիկներին անվանում են ազատ լիցքակիրներ:

Էլեկտրական դաշտի բացակայության դեպքում ազատ լիցքակիրները հաղորդիչում կատարում են քաոսային (ջերմային) շարժում, ուստի կամայական ուղղությամբ նրանք տեղափոխում են  նույն քանակի լիցքեր:

Էլեկտրական դաշտի առկայության դեպքում, նրա ազդեցության տակ, ազատ լիցքակիրները ջերմային շարժման հետ մեկտեղ կատարում են նաև ուղղորդված շարժում և այդ ուղղությամբ ավելի շատ լիցք տեղափոխվում:

Էլեկտրական հոսանքի ազդեցությունները

Մենք չենք կարող տեսնել էլեկտրական լիցքերը և նրանց շարժումը հաղորդիչով։ Սակայն էլեկտրական հոսանքի առկայության, նրա ինտենսիվության մասին կարող ենք դատել ըստ նրա ազդեցությունների, որոնք չորսն են՝  ջերմային, մագնիսական,քիմիական և կենսաբանական։

Հոսանքի ջերմային ազդեցությունը.

Երբ հաղորդիչով հոսանք է անցնում այն տաքանում է, երբ անջատում են՝ սառչում է:

Հոսանքի ջերմային ազդեցության վրա է հիմնված բոլոր ջեռուցիչ սարքերի աշխատանքը, որոնցում էլեկտրական էներգիան փոխակերպվում է ջերմային էներգիայի։ Շարժանկարի փորձում երևում է, որ մետաղյա լարը, որով էլեկտրական հոսանք է անցնում, տաքանում և երկարում է:

Էլեկտրական հոսանքն ունի ուղղություն:

Պայմանականորեն, որպես հոսանքի ուղղություն համարել են այն ուղղությունը, որով շարժվում են դրական լիցքավորված մասնիկները:

Մետաղներում ազատ լիցքակիրները բացասական լիցք ունեցող մասնիկներն են՝ էլեկտրոնները, հետևաբար մետաղում հոսանքի ուղղությունը հակադիր է նրանց ուղղորդված շարժման ուղղությանը:

Էլեկտրոլիտներում հոսանքի ուղղությունը համընկնում է դրական իոնների և հակառակ է՝ բացասական իոնների ուղղորդված շարժման ուղղությանը:

Հաղորդիչներում շարժվող ազատ լիցքակիրներն անհնար է տեսնել: Հետևաբար, հոսանքը հայտնաբերվում է իր ազդեցություններով, որոնք չորսն են.

1. Ջերմային՝ հոսանքի անցնելու ժամանակ հաղորդիչը տաքնում է:

Էլեկտրական լիցքերը կարող են տեղաշարժվել, հաղորդվել, առաջացնելով էլեկտրական հոսանք: Ըստ իրենց լիցք հաղորդելու հատկության, նյութերը բաժանվում են հաղորդիչների և մեկուսիչների:

Էլեկտրականության հաղորդիչներ են. մետաղները, գրաֆիտը, մարդու և կենդանիների մարմինները, խոնավ հողը և այլն։

Ոչ հաղորդիչներ կամ մեկուսիչներ են. ապակին, չոր փայտը, ռետինը, մարմարը և այլն։

Հաղորդիչներով լիցքավորված մասնիկների ուղղորդված շարժումը, որի արդյունքում տեղի է ունենում լիցքի տեղափոխություն, կոչվում է էլեկտրական հոսանք:

Էլեկտրական հոսանքի շնորհիվ են լուսավորվում քաղաքներն ու գյուղերը, ջեռուցվում բնակարանները: Էլեկտրական հոսանքով են աշխատում բազմաթիվ կենցաղային սարքեր:

Էլեկտրական հոսանքի առաջացման համար անհրաժեշտ են հոսանքի աղբյուրներ և հաղորդալարեր, որոնց միջոցով էլեկտրական հոսանքն էլեկտրակայաններից մեր բնակարաններ կհասնի:

Որոշ կենցաղային սարքերի, օրինակ` ձեռքի լուսարձակի, հեռակառավարման վահանակի, հաշվիչի աշխատանքի համար օգտագործում են  գալվանական տարրեր, ավտոմեքենաներում` կուտակիչներ:

Էլեկտրակայանները, գալվանական տարրերը, կուտակիչները կոչվում են հոսանքի աղբյուրներ:

Ուշադրություն

Հոսանքի աղբյուրներն ունեն երկու բևեռ` դրական «+» և բացասական «–»: Հոսանքի աղբյուրը սարքին պետք է միացնել այնպես, որ աղբյուրի «+» բևեռը համընկնի սարքի «+» բևեռին, իսկ աղբյուրի «–» բևեռը` սարքի «–» բևեռին:  

Էլեկտրական սարքը աշխատեցնելու համար այն հաղորդալարերով միացնում են հոսանքի աղբյուրին՝ կազմելով էլեկտրական շղթա:

Օրինակ

Շարժանկարում պատկերված է պարզագույն էլեկտրական շղթան՝ կազմված հոսանքի աղբյուրից, լամպից, անջատիչից և դրանք իրար միացնող հաղորդալարերից:

Երբ շղթան փակ է, դրանով հոսանք է անցնում, երբ բաց է՝ ոչ:

1. Ինչ հունարեն անվանումից է առաջացել << էլեկտրականություն>> բառը-ԷԲՈՆԻՏԻ
2. Ինչ է սաթը- չորացաց փշատերեվ ծառերի խեժն է
3. Էբոնիտե ձողը շփեցին բրդով: Ինչ լիցքք ձեռք բերեցին էբոնիտե ձողը  և բուրդը։ բացասական լիցքեր
4. Որ լիցքերին են անվանում կետային լիցքեր
5. Նկարում պատկերված երեք կետային լիցքերը որոնք են իրար վանում: 3) միայն B-ն C-ն
6. Նկարում պատկերված երեք լիցքերից որոնք են իրար ձգում: 3) AևB, AևC
7. Ով է հայտնաբերել  լիցքավորված մարմինների փոխազ  դեցության օրենքը

3) Շ Կուլոնը

   8. Ում անունով  է կոչվում էլեկտրական լիցքի հայտնաբերող սարքը

Կուլոն

1. Ինչպես է կոչվում էլեկտրական հայտնաբերող սարքը էլեկտրացույց
2. Ինչպես է կոչվում էլեկտրական սարքը- էլեկտրաչափ
3. Որքան է տարրական լիցքը։ 1,6 10¹⁹ Կլ
4. Ինչ է կոչվում տարրական բացասական մասնիկը- Էլեկտրոն
5. Նշանով տարբեր մոդուլով հավասար
6. Որ կողմ կծշարժվի նկարում պատկերված +q լիցքը։ Դեպի բացասական
7. Ինչպես են փոխազդում  միմյանց  հետ բրդով շփված  էբոնիտե երկու ձողը։ Միևնույն նշանի լիցք ունեցող մարմիններն իրար վանում են, տարբեր նշանի լիցքեր ունեցող մարմինները` ձգում:
8. Ինչպես են փոխազդում միմիյանց հետ մետաքսով շփված  ապակե երկու ձողը — Եթե բրդով  շփած էբոնիտե  ձողը  մոտեցնենք թելից կախված գնդիկներին և լիցքավորենք դրանք՝ հպելով ձողը, կտեսնենք, որ գնդիկներն իրար վանում են: Նույն  արդյունքը կստանանք, եթե գնդիկները լիցքավորենք մետաքսով շփած ապակե ձողով։ Երբ մեկ գնդիկին մոտեցնում են էբոնիտե, մյուսին՝ ապակե ձողը, ապա գնդիկները ձգում են միմյանց:
9.  

1․սաթի
2․էլեկտրոն
3․Տարանուն  լիցքեր
4․լիցքվորված մարմիններին,որոնց չափերը  զգալիորեն փոքր են նրանց միջև հեռավորություններից։

5․Միայն B-ն և C-ն
6․A-ն և B-ն, A-ն և C-ն։
7․Շ․Կուլոնը
8․Կուլոն
9․Էլելտրացույց
10․Էլեկտրաչափ
11․1,6 *10 ^-19Կլ
12.էլեկտրոն

13․նշանով տարբներ,մոդուլով հավասար
14․դեպի բացասական լիցքը
15․Նրանք վանում են  միանց
16․Նրանք վանում են միմանց
17․Նրանք ձգում են միմանց
18․a-ն բացասական է,b-ն դրական

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E):

Իսկ թե որ մարմիններն են ընդունակ աշխատանք կատարելու, որոնք՝ ոչ, կարող ենք պարզել փորձի միջոցով:

Օրինակ

1-ին փորձում գունդը դնում ենք սեղանին, այն  կպահպանի իր դադարի վիճակը, քանի որ նրա վրա ազդող ուժերը համակշռված են: Ուրեմն, այս դեպքում գունդն աշխատանք չի կատարում:

2-րդ փորձում գնդին հաղորդում ենք դեպի չորսուն ուղղված v արագություն (տե՛ս նկար): Հարվածելով չորսուին՝ գունդը տեղափոխում է այն և կատարում որոշակի աշխատանք:

3-րդ փորձում գունդը սեղանից բարձրացնում ենք վեր, և բաց թողնում: Գունդն իջնում է ներքև և 2-րդ գնդի նման տեղափոխում չորսուն:

Ուշադրություն

Աշխատանք կատարում են 2-րդ և 3-րդ գնդերը: Ուրեմն, նրանք օժտված են էներգիայով, իսկ առաջինը՝ ոչ:

Կինետիկ էներգիա

2-րդ գունդը 1-ից տարբերվում է շարժման վիճակով: 1-ինը գտնվում է դադարի վիճակում, իսկ 2 -րդը՝ շաժվում է: Ուստի բնական է ենթադրել, որ նրա էներգիան պայմանավորված է շարժումով և կախված է նրա արագությունից:

Մարմնի շարժումով պայմանավորված էներգիան կոչվում է կինետիկ  էներգիա:

2-րդ փորձում չորսուին տեղափոխում է գնդիկի կողմից ազդող ուժը: Եթե S0 ճանապարհ անցնելուց հետո գնդիկը և չորսուն կանգ են առնում, ապա այդ ընթացքում գնդիկի կատարած աշխատանքը՝ A=FS0, որտեղ F-ը գնդիկի կողմից չորսուի վրա ազդող ուժն է:

Համաձայն Նյուտոնի III օրենքի, ինչ ուժով գնդիկն է ազդում չորսուի վրա, մոդուլով նրան հավասար, ուղղությամբ հակադիր ուժով էլ չորսուն է ազդում գնդիկի վրա: Այդ ուժի ազդեցության տակ գնդիկը կատարում է դանդաղող շարժում: Նյուտոնի II օրենքից` F=ma, որտեղ m-ը գնդի զանգվածն է, a-ն՝ նրա արագացումը: Դանդաղող շարժման դեպքում արգելակման ճանապարհը՝

S0=v22a

Տեղադրելով F−ի և S0-ի արտահայտությունները բանաձևի մեջ, կստանանք՝

A=FS0=mav22a=mv22

Դա այն աշխատանքն է, որը կարող է կատարել v արագությամբ շարժվող m զանգվածով մարմինը մինչև կանգ առնելը, և այն հաշվում են հետևյալ բանաձևով.

Eկ=mv22

Այսպիսով, մարմնի կինետիկ էներգիան հավասար է նրա զանգվածի և արագության քառակուսու արտադրյալի կեսին։

Պոտենցիալ էներգիա

Ուշադրություն

3-րդ գունդը 1-ից տարբերվում է դիրքով: 1-ինը գտնվում է սեղանին, իսկ 3-րդը՝ սեղանից h բարձրության վրա: 3-րդ գունդն իջնում է դեպի սեղանը՝ շնորհիվ Երկրի ձգողության: Հետևաբար, կարելի է եզրակացնել, որ նրա էներգիան պայմանավորված է Երկրի հետ փոխազդեցությամբ և կախված է գնդի բարձրությունից (դիրքից):

Մարմինների փոխազդեցությամբ պայմանավորված էներգիան կոչվում է պոտենցիալ էներգիա:

 Ep=mgh

Այսպիսով, Երկրի հետ փոխազդեցության մեջ գտնվող մարմնի պոտենցիալ էներգիան հավասար է այդ մարմնի զանգվածի, ազատ անկման արագացման և մարմնի ունեցած բարձրության արտադրյալին։

Պոտենցիալ էներգիան հարաբերական մեծություն է և կախված է զրոյական մակարդակի ընտրությունից: Զրոյական մակարդակի ընտրությունը կամայական է: Բերված օրինակում այն հաշվեցինք սեղանի մակերևույթից, այսինքն՝ այն ընդունեցինք որպես բարձրության հաշվարկի զրոյական մակարդակ: Բայց մարմնի բարձրությունը կարելի է չափել նաև հատակից, Երկրի մակերևույթից կամ մեկ այլ մակարդակից:

Լրիվ մեխանիկական էներգիա

Մարմինների շարժումը և նրանց փոխազդեցությունն ուսումնասիրում է ֆիզիկայի մեխանիկա բաժինը: Ուստի ընդունված է մարմինների շարժումով և նրանց փոխազդեցությամբ պայմանավորված էներգիաներն անվանել մեխանիկական էներգիա:

Ուշադրություն

 Մարմինը միաժամանակ կարող է ունենալ և՛ կինետիկ, և՛ պոտենցիալ էներգիա։

Օրինակ

Օրինակ՝h բարձրության վրա v արագությամբ շարժվող m զանգվածով մարմինն ունի շարժումով պայմանավորված Eկ=mv22 և Երկրի հետ փոխազդեցությամբ պայմանավորված  Eպ. =mgh պոտենցիալ էներգիաներ:

Մարմնի կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է լրիվ մեխանիկական էներգիա.
E=Eկ+Eպ

h բարձրության վրա v արագությամբ շարժվող մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիան.

Eլր=mv22+mgh

Ձայնի անդրադարձմամբ է բացատրվում նաև արձագանքը: 

Ձայնն անդրադառնում է պինդ մակերևույթներից. եթե մենք կանգնենք բարձր ժայռի առջև և ամբողջ ձայնով բղավենք, ապա քիչ անց կլսենք անդրադարձած ձայնը: Դա էլ հենց արձագանքն է: Օգտագործելով ստորջրյա արձագանքը՝ նավաստիները որոշում են մինչև ծովի հատակը (կամ մինչև ստորջրյա որևէ առարկա) եղած հեռավորությունը: Ձայնի արձագանքով հեռավորություն որոշող սարքը կոչվում է ձայնային տեղորոշիչ: Այս սարքն ուղարկում է ձայնային ալիքների իմպուլսներ և չափում է այն ժամանակը, որից հետո ձայներն անդրադառնալով վերադառնում են: Որքան մեծ է այդ ժամանակը, այնքան մեծ է չափվող հեռավորությունը:

Արձագանքը ձայնային ալիք է, որն անդրադարձել է որևէ արգելքից (շենքից, բլուրից, անտառից և այլնից) և վերադարձել դեպի սկզբնաղբյուրը (տե՝ս նկարը):

1.Ո՞ր մեծություննէ կոչվում էներգիա

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը բնութագրում է մարմնի աշխատանք կատարելու ունակությունը, կոչվում էներգիա (E):

2.Օրինակներով ցույց տալ էներգիայի և աշխատանքի կապը

գունդը դնում ենք սեղանին, այն  կպահպանի իր դադարի վիճակը, քանի որ նրա վրա ազդող ուժերը համակշռված են: Ուրեմն, այս դեպքում գունդն աշխատանք չի կատարում:

3.Ի՞նչ միավորներով է չափվում էներգիան միավորների ՄՀ-ում:

Էներգիա-E

4.Մեխանիկական էներգիայի տեսակները

5.Ո՞ր էներգիան են անվանում կինետիկ

Մարմնի շարժումով պայմանավորված էներգիան կոչվում է կինետիկ  էներգիա:

6.Ի՞նչ մեծություններից է կախված մարմնի կինետիկ էներգիան ,որ բանաձևով է որոշվում

 

S₀=v²/2a

7.Երբ է մարմնի կինետիկ էներգիան զրո

Երբ մարմինը դադարի վիճակում է

8.Որ էներգիան են անվանում  պոտենցիալ,

Մարմինների փոխազդեցությամբ պայմանավորված էներգիան կոչվում է պոտենցիալ էներգիա:

9.բերել պետենցիալ էներգիայով օժտված մարմինների օրինակներ

կախված է զրոյական մակարդակի ընտրությունից

10.Ինչ բանաձևով է որոշվում Երկրի մակերևույթից որոշակի բարձրությամբ մարմնի պոտենցիալ էներգիան

  E_p=mgh

11.Որ մեծություն է կոչվում մարմնի լրիվ մեխանիկական էներգիա:

Մարմնի կինետիկ և պոտենցիալ էներգիաների գումարը կոչվում է լրիվ մեխանիկական էներգիա.

12.Ձևակերպիր լրիվ մեխանիկական էներգիայի պահպանման օրենքը

E=Eկ+Eպ

1.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում տատանումների պարբերություն

Այն ամենափոքր ժամանակամիջոցը, որի ընթացքում տատանումները կրկնվում են, կոչվում է տատանման պարբերություն (T) :

2.ինչ միավորներվ է արտահայտվում տատանումների պարբերությունը

ատանումների T  պարբերության և ν հաճախության համար ճիշտ են այն բոլոր բանաձևերը`

T=1ν և ν=1T

3.ինչ է տատանումների լայնույթը:ինչ միավորներվ է այն արտահայտվում;

Տատանումների լայնույթն այն առավելագույն հեռավորությունն է, որի չափով իր հավասարակշռության դիրքից կարողանում է հեռանալ տատանվող մարմինը։

4.ինչ է տատանումների հաճախությունը;Ինչ միավորներով է այն արտահայտվում

Տատանումների հաճախությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է տատանումների n թիվը բաժանել այն ժամանակի վրա, որի ընթացքում այդ տատանումները տեղի են ունեցել` ν=nt

5.Որ հաճախություննէկոչվում 1Հց;

6.Որո՞նք են տատանումների մարման պատճառները

յն տատանումները, որոնց լայնույթն աստիճանաբար փոքրանում է, անվանում են մարող տատանումներ: