Հայաստան

Հայաստանում օգտագործված երկարության չափերից են ասպարեզ նետաձիգը, որը հավասար Է 227մ, փոքր մատնաչափը’ 1սմ 6մմ, կոճը’ 3սմ 9մմ, բուռը’ 10սմ, ներբանը’ 20սմ, հռոմեական մղոնը’ 1480մ և այլն: 19-րդ դարի վերջին Հայաստանում հայկական երկարության չավւերի հետ միասին տարածված է եղել ռուսական արշինը, որը հավասար է 71 սմ 12մմ-ի:

Մեզանից շուրջ 2500 տարի առաջ հայկական լեռնաշխարհում որպես զանգվածի միավոր կիրառվել Է տաղանդը, որը հավասար Է 30կգ: Մինչև 19-րդ դարի վերջը շուրջ 500 տարի գործածված զանգվածի միավորներից է Թավրիզի լիտրը կամ մանը, որն էլ հավասար է 288կգ 63գ:

Հայաստանում օգտագործված զանգվածի միավոր է նաև փութը: 1 փութը հավասար է մոտ 16կգ

Անգլիա․

Անգլիայի երկարության չափման միավորը Յարդն է: Այն հավասար է 0,9144 մ-ի: 

Հնդկաստան․

Հնդկաստանում չափման միավոր է՝ Դահնուշ : Դահնուշը դա աղեղի երկու ծայրերի միջև ընկած հեռավորությունն է: Դահնուշը հավասար է՝ 189 սմ:

Ունցիան համարվում էր հիմնական կշռի միավորներից մեկը միջնադարյան Եվրոպայում։ Մեր օրերում օգտագործվում է թանկարժեք մետաղների զանգվածի չափման համար (տրոյական ունցիա), ինչպես նաև այն երկրներում, որտեղ զանգվածը չափվում է ֆունտերով (օրինակ՝ ԱՄՆ-ում)։Թեև «ցենտներ» բառը գերմանական ծագում ունի, Գերմանիայում ցենտներ ասելով հասկանում են 100 մետրական ֆունտ, այսինքն՝ 50 կգ։ Ավելի հաճախ գործածվում է գյուղատնտեսության մեջ՝ որպես բերքի և բերքատվության քանակական բնութագրիչ։

                              7-րդ դասարան

30.11- 4.12;7.12-11.12

Կրկնել նախորդ դասը

Թեման.Նյութի խտություն

Մարմնի զանգվածի և ծավալի հաշվումը

Դասարանում քննարկվող հարցեր:

Մի քանի փորձերով ներմուծել <<Նյութի խտություն>>մեծությունը

1.Որ մեծությունն է կոչվում նյութի խտություն-Խտություն համասեռ նյութի, ֆիզիկական մեծություն

2.Ինչպես է որոշվում նյութի խտությունը_ Նյութի խտությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է իմանալ մարմնի զանգվածը և ծավալը։

3.Ինչ միավորներով  է արտահայտվում նյութի խտությունը-p= v/m միավորով

4.Ինչպես կարելի է հաշվել մարմնի ծավալը,եթե հայտնի են նրա զանգվածը և նրա խտությունը-

5.Ինչպես կարելի է հաշվել մարմնի զանգվածը,եթե հայտնի են նրա ծավալը և նյութի խտությունը:

m=p.v

Լրացուցիչ առաջադրանք

Մարմնի զանգվածը իներտության քանակական չափում:

Զանգվածը սկալյար մեծություն է այսիքն որոշվում է միայն թվային առժեքով և միավորով:

Զանգվածը սովորաբար նշանակում ենք em տառով <կարդացվում է էմ>:

Միավորների մեծատառ MH որպես զանգվածի մավոր է ընտրվել MH _ում <<Պլատինի և Իրիդյումի>> համաձուլվացքից պատրաստված գլանաձև չափանմուշի զանգվածը: Այն պահվում է <Փարիզի Մերձական Սեյվր Քաղաքում չափերի և կշիռներ միջազգային բյուրոում>: Այդ միավորը 1կգ է: Զանգվածի չափման գործիքներն են կշեռքները և կշռաքարերի հավաքածուները:

Լաուրա Մարիա Կատերինա Բասի ( հոկտեմբերի 31, 1711, Բոլոնիա, Պապական մարզ — փետրվարի 20, 1778, Բոլոնիա, Պապական մարզ), իտալացի գիտնական, բժիշկ։ Վերածննդի ժամանակաշրջանից առաջին կինն է, ում պաշտոնապես թույլատրվել է դասավանդել եվրոպական համալսարանում։

Ծնվել է Բոլոնյայում, փաստաբանի բարեկեցիկ ընտանիքում։ Ստացել է մասնավոր կրթություն և դեռահասության տարիքում յոթ տարի ուսանել Գաետանո Տակոնիի մոտ, որը համալսարանում կենսաբանության, բնագիտության ու բժշկության դասախոս էր։ Լաուրան գրավել է կարդինալ Պրոսպերո Լամբերտնիի ուշադրությունը, որը խրախուսել է նրա՝ գիտական աշխատանքով զբաղվելը։

Լաուրան 1731 թվականին Բոլոնիայի համալսարանում նշանակվել է կենսաբանության պրոֆեսոր 21 տարեկան հասակում, 1732 թվականին ընդունվել է Գիտությունների ակադեմիա, իսկ հաջորդ տարի ղեկվարել է փիլիսոփայության ամբիոնը։ Սկզբնական շրջանում սովորեցնելու նրա հնարավորությունները սահմանափակված էին պատահական դասախոսություններով։ 1738 թվականից նա ամուսնացել է ակադեմիկոս Ջուզեպե Վերատիի հետ։ Նրանց ամուսնությունից ծնվել է 12 երեխա։ Հետագայում նա կանոնավոր ձևով դասախոսություններ է կարդացել տանը և բարեհաջող դիմել է համալսարանին մեծ պատասխանատվությամբ ավելի բարձր աշխատավարձի համար, որպեսզի գնի սեփական սարքավորումներ։

Դասական մեխանիկայի բնագավառի գիտական հետաքրքրությունները նա դասավանդել է գրեթե 28 տարի։ Եղել է Իտալիայում Նյուտոնի՝ ֆիզիկայի ու բնական փիլիսոփայության գաղափարախոսը։ Սեփական փորձերն է կատարել ֆիզիկայի՝ իր ժամանակներում առկա բոլոր ոլորտներում։ Կենդանության օրոք հրատարակվել են նրա 28 հոդվածներ, որոնց մեծ մասը ֆիզիկայից ու հիդրավլիկայից են, սակայն գիրք չի գրել։

1745 թվականին Լամբերտինին (Բենեդիկտոս XIV պապ) հիմնել է 25 առաջատար գիտնականից բաղկացած խումբ, որը հայտնի էր «բենեդիկտյաններ» (Benedettini) անունով։ Բասին համառորեն ձգտել է ընդգրկվելու այդ խմբի մեջ, սակայն մյուս գիտնականների կարծիքը միանշանակ չի եղել։ Ի վերջո Բենեդիկտոսն ընդգրկել է Լաուրա Բասիին խմբի մեջ․ վերջինս միակ կինն է եղել խմբում։

1776 թվականին 65 տարեկան հասակում նա Գիտությունների ակադեմիայում նշանակվել է փորձարակական ֆիզիկայի բաժանմունքում։ Մահացել է երկու տարի անց՝ ավարտելով հաջող կարիերան ֆիզիկայի բնագավառում և կոտրելով շատ կարծրատիպեր գիտական շրջանակներում կնոջ դերի մասին։

Լաուրա Բասին ընտրվել է գրական շատ միությունների անդամ և նամակագրություն է հաստատել եվրոպական նշանավոր գրականագետների հետ։ Նա լավ ծանոթ է եղել դասական գրականությանը՝ ներառյալ ֆրանսիական և իտալական։

Լաուրա Բասիի անունով են կոչվել 31 կմ տրամագծով խառնարանը Վեներայում, Լաուրաբասի աստերոիդը (15742), Բոլոնյայում ավագ դպրոցներից մեկը և փողոց։

https://fliphtml5.com/fumf/kwxz

-7դասարանի առաջադրանքներ:

https://docs.google.com/document/d/1bnyqiv7jqFZPhGvo0oXeZjYZNWuRGHJwyhanXm3Rm7U/edithttps://docs.google.com/document/d/1bnyqiv7jqFZPhGvo0oXeZjYZNWuRGHJwyhanXm3Rm7U/edit

1.Ինչն են անվանում մեխանիկական շարժում

Ժամանակի ընթացքում մարմնի դիրքի փոփոխությունն այլ մարմինների նկատմամբ կոչվում է մեխանիկական շարժում:

2.բերել մեխանիկական շարժման օրինակներ

Մարդը անցնում է փողոց, րեխան վազում է, մարդը քայլում է և այլն:

3.Որ մարմինն են անվանում հաշվարկման մարմին

Այն մարմինը, որի նկատմամբ դիտարկվում են այլ մարմինների դիրքերը, կոչվում է հաշվարկման մարմին:

4.Ինչն են անվանում նյութական կետ

Այն մարմինը, որի չափերը տվյալ պայմաններում կարելի է անտեսել, կոչվում է նյութական կետ:

5.Որ դեպքում մարմինը կարելի է համարել նյութական կետ,.որ դեպքում՝ոչ

Կախված է այն բանից, թե հաշվարկման ո՞ր մարմնի նկատմամբ է դիտարկվում մարմնի շարժումը։

6.Ինչն են անվանում շարժման հետագիծ

Հետագիծ է կոչվում այն կետերի բազմությունը, որոնցով տվյալ հաշվարկման համակարգում հաջորդաբար անցնում է մարմինը շարժման ընթացքում:

7.Ինչն են անվանում մարմնի անցած ճանապարհ

Հետագծի երկարությունը, որով մարմինը շարժվում է որոշ ժամանակահատվածում, կոչվում է անցած ճանապարհ։ Ճանապարհը չափելիս օգտվում են երկարության միավորից։

8.Ինչով է տարբերվում հետագիծն անցած ճանապարհից: